Meetbaarheid van de beweegvriendelijke leefomgeving in Tygron

Hoe kan het Tygron Platform helpen om inzicht te bieden in sportiviteit en beweegvriendelijkheid  van de leefomgeving? Stagiair Reijn van Rooyen heeft zich hier in verdiept en gekeken naar de mogelijkheden. Is het mogelijk om te kijken hoe een buurt scoort op een beweegvriendelijke en sportieve leefomgeving? Wat maakt een omgeving beweegvriendelijk of sportief aantrekkelijk en hoe kan dat in kaart worden gebracht in het Tygron platform?

Naar aanleiding van de Webinar Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven waar Tygron sprak, is John van Echtelt met de vraag gekomen of het mogelijk zou zijn voor Tygron om de gezonde, sportieve en beweegvriendelijke leefomgeving te onderzoeken. John is zelf actief als Buurtsportcoach in de gemeente Montfoort. Naar aanleiding hiervan ben ik me gaan verdiepen in de mogelijkheden.

Hierbij ben ik uitgekomen bij de kernindicatoren sport en bewegen van het RIVM. Het RIVM gebruikt deze methode naar aanleiding van een vraag vanuit het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om meer inzicht in dit onderwerp te krijgen. Daarnaast wil het ministerie graag de mogelijkheid hebben om de status van deze kernindicatoren en dus te bevordering van sport in Nederland te kunnen volgen (RIVM, 2020).

Een van deze kernindicatoren is de Beweegvriendelijke omgeving, hierin wordt aan de hand van een vijf-puntenschaal de publieke ruimte per gemeente beoordeeld. Deze kernindicator is ontwikkeld door het Mulier instituut en beschreven in brancherapport Sportaccommodaties in Nederland Kaarten en kengetallen. Het Mulier insitituut is een insituut dat zich bezig houdt met onderzoek en bevordering van sport en bewegen in de samenleving. Hierin worden 6 deelindicatoren gebruikt om inzicht te bieden in de stand van een gemeente op het gebied van beweegvriendelijkheid in de omgeving (Mulier, 2016). De kernindicator Beweegvriendelijke omgeving heeft voor de meetbaarheid van de beweegvriendelijke en sportieve leefomgeving in Tygron vervolgens als inspiratie gediend. De beschrijving onder de kopjes, is ook gedeeltelijk gebruikt om de link van de deelindicator naar het Tygron platform te leggen.

  1. (Publieke) sportaccommodaties
    Voor deze deelindicator is gekeken naar het aantal beschikbare sportaccommodaties zoals sportvelden of sporthallen waarbij lidmaatschap vereist is. Het gaat hierbij niet om clubs, maar puur om de accommodaties. Deze data is gedeeltelijk al aanwezig in Tygron en aangevuld aan de hand van Openstreetmap. Bij deze deelindicator wordt gekeken naar het voorzieningenniveau.
  2. Sport- en speelplekken (aantal per 10.000 inwoners)
    Dit is onder verdeeld in vier verschillende soorten voorzieningen: Gemerkte sport- en speelplekken (zoals bijvoorbeeld Cruyff Courts), Niet-gemerkte sport en speelplekken (o.a. speeltuinen), schoolpleinen en de natuurlijke omgeving (hierbij moet gedacht worden aan speelbossen of een speelvijver). Deze data is voor een groot gedeelte extra toegevoegd uit Openstreetmap.
  3. Sport- en speel en beweegruimtes (Hectare per 10.000 inwoners)
    Deze deelindicator is gebaseerd op bijvoorbeeld de parken en plantsoenen en volkstuinen. De data die hiervoor noodzakelijk is komt voor een groot gedeelte standaard uit Tygron en is aangevuld met Openstreetmap .
  4. Routes (paden) (Meters per 10.000 inwoners)
    Voor deze deelindicator heb ik het aantal meter wandel en fietspaden in een gemeente of een wijk gebruikt. Hierbij worden alleen fietspaden meegenomen waarin de fiets de enige weggebruiker is. Deze informatie is standaard beschikbaar in het Tygron platform en wederom aangevuld met data uit Openstreetmap.
  5. Buitengebied (Hectare per 10.000 inwoners)
    Deze deelindicator is achterwege gelaten omdat bij het analyseren van losse wijken een vertekend beeld kan ontstaan, omdat sommige wijken niet zijn toebedeeld aan buitengebied.
  6. Nabijheid van voorzieningen (Gemiddelde afstand per inwoner in km)
    De laatste indicator en naar mijn mening een van de interessantste is de nabijheid van voorzieningen. Deze voorzieningen zijn verdeeld in drie categorieën: Commerciële voorzieningen, Publieke Voorzieningen en Openbaar vervoer. Door middel van de CBS data kon per wijk gekeken worden naar de gemiddelde afstand die een persoon moet afleggen tot een voorziening. Hierbij speelt de gedachte hoe dichter een persoon bij een voorziening is hoe eerder een persoon geneigd is om ongemotoriseerd te bewegen (SOAB Breda, 2010)

Als vervolgstap ben ik gaan kijken of ik deze deelindicatoren kon vertalen naar het Tygron Platform. Met de achtergrond van John van Echtelt in Montfoort heb ik ervoor gekozen om een gedeelte van zijn woonplaats uit te lichten. Allereerst heb ik gekeken of het mogelijk was om de data die nodig is voor het inzichtelijk maken van deze deelindicatoren opgehaald kon worden uit het Tygron platform (zie figuur 1.).

Figuur 1. Visualisatie van stoepen in het Tygron platform.

Vervolgens is de transitie gemaakt naar een gehele gemeente. Met de wijkenkennis in het achterhoofd van het CBS, wat standaard te vinden is in het Tygron platform, besloot ik om de analyse per wijk uit te voeren. De keuze kwam vervolgens om de gemeente Vlaardingen uit te lichten, vanwege de aanwezigheid van verschillen in sociaaleconomische situaties in wijken aldaar. Hierbij zouden eventuele verschillen tussen de scores per wijk duidelijk kunnen worden. Voor de gemeente analyse is dus per wijk afzonderlijk gekeken naar de score op de eerder benoemde 5 deelindicatoren.

Het is in het Tygron platform mogelijk om via één directe query de data van alle wijken in een gemeente inzichtelijk te maken. Vervolgens ben ik me gaan verdiepen in de score methode van het Mulier instituut. Het instituut kijkt bij het beoordelen van een gemeente naar de score per deelindicator per 10.000 inwoners. Omdat wijken vaak een kleiner aantal inwoners hebben is het aantal voorzieningen geëxtrapoleerd naar een situatie van 10.000 inwoners. Ook het aantal inwoners per wijk was eenvoudig te achterhalen met de data van het CBS (figuur 2.)(Centraal Bureau voor de Statistiek, 2020).

Figuur 2. Verdeling van het aantal inwoners over verschillende wijken.

Nadat alle indicatoren doorlopen waren en functioneerde kon er een interessant beeld worden geschetst van de gemeente Vlaardingen. De verhoudingen van de wijken ten opzichte van elkaar op de verschillende deelindicatoren, gaf een mooi inzicht in de situatie van de gemeente (figuur 3.). Daarnaast kon er met een overlay ook gekeken worden naar andere sociaaleconomische factoren in de wijken zoals bijvoorbeeld het percentage sociale huurwoningen in een wijk.

De indicator beweegvriendelijke leefomgeving kan wellicht beleidsmakers ondersteunen om inzichtelijkheid te bieden in wijken die op sport en beweegvriendelijkheid achterlopen. Daarnaast zou de indicator ook gecombineerd kunnen worden met de wateroverlast overlay om bij eventuele infrastructurele vernieuwing ook rekening te houden met de waterhuishouding van een wijk. Zoals bijvoorbeeld in Rotterdam is gebeurd met stadspleinen die daarnaast ook wateroverlast kunnen tegen gaan door middel van waterberging (Gemeente Rotterdam, 2013). Een verdere toepassing kan ook gevonden worden met de combo overlay, om bijvoorbeeld de bereikbaarheid van speelplaatsen inzichtelijk te maken.

Figuur 3.. Een overzicht van de scores van de wijken in Vlaardingen op het gebied van Voorzieningen

 

Referenties

Centraal Bureau voor de Statistiek. (2020, 17 juli). Kerncijfers wijken en buurten 2020.
https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2020/29/kerncijfers-wijken-en-buurten-2020

Gemeente Rotterdam. (2013). Benthemplein | Rotterdam.nl.
https://www.rotterdam.nl/wonen-leven/benthemplein/

Mulier Instituut. (2016). Sportaccommodaties in Nederland Kaarten en kengetallen. Mulier Instituut / Arko Sports Media. https://www.mulierinstituut.nl/publicaties/21399/sportaccommodaties-in-nederland/

RIVM. (2020). Overzicht kernindicatoren sport en bewegen. Sport en bewegen in cijfers.
https://www.sportenbewegenincijfers.nl/kernindicatoren

SOAB Breda. (2016). Benchmark Vervoerwijzekeuze supermarktbezoekers (Nr. 23946).
https://www.crow.nl/downloads/documents/kpvv-kennisdocumenten/benchmark-vervoerwijzekeuze-supermarktbezoekers-20

Related Posts
Privacy Preferences
When you visit our website, it may store information through your browser from specific services, usually in form of cookies. Here you can change your privacy preferences. Please note that blocking some types of cookies may impact your experience on our website and the services we offer.